BIT-ARTEAN. Arte eta bideojoko tailerrak

Kontsumo- eta entretenimendu-objektu gero eta garrantzitsuagoak bihurtzeaz gain, bideojokoak praktika artistiko garaikidearen zati integral gisa ezarri dira. Game Art azpigenero bat da, eta bideojokotik datozen material ikonikoa, iruditeria, tresnak eta lengoaiak baliatzen ditu arte-sorkuntzarako lehengai gisa. Bideojokoak sormenezko material gisa presente egon dira arte garaikidearen historian, gutxienez 1995etik, Game Arten lehen lana argitaratu zen urtetik. Hitzaldi/tailer honetan generoaren barruan hainbat ibilbide artistiko aztertzen dira, iberoamerikar lurraldetik ateratzen diren praktikei eta formatuei arreta berezia eskainiz, artisten belaunaldi berriei inspiratzen eta prozesu artistiko eta sortzailea zabaltzen laguntzeko helburuarekin.

Luca Carrubba. Arte Ederretan doktorea, komunikazioaren soziologoa eta teknologia interaktiboan aditua. ArsGames kultura-elkarteko zuzendarikidea da. Ia bi hamarkadako ibilbidea du, eta bideojokoekin eta teknologia berriekin lotutako kultura-proiektuak sustatzen eta kudeatzen ditu zeharkako ekintza-arloetatik abiatuta: pedagogia eta prestakuntza, ikerketa zientifikoa, inklusio digitala eta herritarren parte-hartzea.
Lucaren ekoizpen teorikoarekin batera, sorkuntza artistikoaren historia luzea dago Estereotips.net proiektuarekin, kode informatikoa tresna sortzaile gisa jorratuz. Gaur egun, «Homo Ludens: bideojokoak oraina ulertzeko» erakusketaren komisarioa da La Caixa Fundazioarena, eta ibiltaria da 2024ra arte espainiar estatuan dauden CaixaForum guztietan.

Twine kode irekiko tresna da, erabiltzeko erraza, baina menderatzen zaila. Linealak ez diren istorioak modu interaktiboan kontatzeko balio du, “Aukeratu zeure abentura” liburua balitz bezala. Twine erabili ahal izateko nahikoa da idazten jakitea, baina bere aukera ugariek aldagaiak, baldintzak, kodea, irudiak eta baita soinua ere erabiltzea ahalbidetzen dute, bere aukerak are gehiago indartzeko eta emaitza aberasteko.
Twine ez da idazteko programa soila, bideojokoen estudio askok beren proiektuak babesteko erabiltzen baitute, jokalariek har ditzaketen bideak eta erabakiak ikusteko aukera ematen dien egitura adardunari esker. Telesail batzuek ere, Black Mirror kasu, tresna hau erabiltzen dute ideiak probatzeko eta beren istorioetan funtzionatzen duen ala ez ikusteko.

Koldo Gutiérrez. Kultur kazetaria eta narratiba interaktiboko irakaslea Mondragon Unibertsitatean eta Euneizen. Era berean, hitzaldiak eta tailerrak ematen ditu hainbat ikastetxetan bideojokoek tresna artistiko eta eraldatzaile gisa duten gaitasunari buruz.

Blender software libreko 3D programa bat da, pixkanaka sofistikatzen joan dena bideojokoen garatzaile handiak programa hori hartzen has daitezen lortu arte, ordainpeko beste software batzuk baztertuz. Programa honek kalitate handiko 3D elementuak modelatu, testurizatu, animatu eta errenderizatzeko aukera ematen du, orain arte ekipo osoak behar zituen prozesuak direnak.

Tailer honetan adierazpen artistikoa aztertuko dugu, bideojokoaren kodeak erabiliz: 3D inguruneak sortuko ditugu eta kode-txantiloiak erabiliko ditugu kontatzeko eta iraultzeko, eta gure lanak ordenagailuetan eta errealitate birtualeko betaurrekoetan erakusteko aukera izango dugu.

Eneko Amezaga (Donostia, 1985) Arte Ederretan lizentziatua da UPV/EHUn. Blender irakaslea da Mondragon Unibertsitatean eta Harrobia Ikastolan. Kultura digitaleko eta teknologia berrietako teknikari espezialista izan da Tabakaleran. Bertan, bideojokoak diseinatzeko tailerrak, 3D modelaketa, 3D inprimaketa, laser mozketa eta Maker proiektuak ematen zituen. Teknologiarekin, arte plastikoekin eta ikus-entzunezkoekin lotutako tailerrak ere dinamizatu ditu.

Bideojokoaren hizkuntza, ziur aski, inguratzen gaituen arte digitalaren formaturik zaharrena, herrikoiena eta garrantzitsuena da. Hala ere, lengoaia artistiko gisa duen aintzatespena ez da behar bezala estimatua izan zirkulu tradizionalenetan duela gutxira arte, non artistak eta erakundeak beren dinamika eta estrategiez interesatzen hasi diren beren praktika eta erakusketetan sartzeko. Bideojokoen sortzaileei gure ingurune digitalaren ulermenaren zati handi bat zor diegu: espazioaren, denboraren, identitatearen eta gizarte-harremanen nozioek, besteak beste, eragin handia izan dute beren proposamenen imajinarioetan. Artearen munduko profesional edo zale garen aldetik, inguratzen gaituen munduaren irudikapena eta ulermena interesatzen zaigunez, premiazkoa da hizkuntza hori tradizioz zein oinarritan eraiki den ezagutzea, aztertzea eta ulertzea. Halaber, gaur egungo eta etorkizuneko apustuek norantz jotzen duten eta merkataritza-kulturaren adibideetatik haratago zer garapen-ildo dituzten jakitea. Proposamen horiek ez dira pantailara mugatzen, baizik eta pantailatik harago zabaltzen diren gailu elektroniko, artistiko edo teatraletan hedatzen dira.
Tailer teoriko-praktiko honetan, ingurunearen garapenean esanguratsuak izan diren bideojokoen berrikuspena egingo dugu, interesa alderdi artistikoan eta eragin sozialean ardaztuz. Jokalariengan dituen egitura eta efektuak bere esperientzian erabat oinarritzen den lengoaia baten bidez ikusiko ditugu, arreta berezia jarriz mundu guztiak a priori ulertzen duen lengoaia propio bat ezartzea nola lortu duten, artista gisa gure praktika garatzeko, digitala izan ala ez.

Mónica Rikić Proiektu interaktiboen eta jostailuen arteko harremana aztertzen duen artista da, kodearen eta elektronikaren bidez. Arte Digitaletan eta Filosofia Garaikidean Masterrak. Bere lanak .NewArt {foundation;} eta Colección DKV. bilduma artistikoen parte dira.

Pertsonaiak sortzeko sistemetan ia mugarik gabeko askatasuna azken joko askoren erakargarritasun handienetako bat bihurtu da. Murgiltze-maila handitzea eta historiarekiko harreman pertsonalagoa bilatzen duen malgutasunaren atzean, avatar bakar horren pertsonalizazio-prozesua, gainera, norberaren nortasuna, benetakoa edo desiratua, esploratzeko tresna eraginkorra bihurtzen da. Batzuetan, hautu horiek joko-mekanikak eraldatzen dituzte, eta autopertzepzio asaldatua duen jokalariaren errendimendua edo portaera soziala ere alda dezakete.
Tailer teoriko-esperimental honetan hainbat bideojokotan pertsonaiak sortzeko eta kustomizatzeko ereduak aztertuko dira errealitate birtuala iritsi arte, eta erabiltzaile-avatar harreman berri eta estu horretatik sortu diren fenomeno sozial eta psikologikoak aztertuko dira.
SocialVR munduarekin zuzeneko esperientziaren eta lehen pertsonako gorputz birtual batean murgiltzearen bidez, alter ego birtualak sortzeko prozesuan aplikatu beharreko gaiak aztertuko ditugu, hala nola identitate berriak diseinatzeko muga etikoak edo pertzepzio estetikoaren eta “ni” birtualaren idealizazioaren osteko psikologia.

Janire Goikoetxea. Kultura digitalean eta errealitate hedatuetan espezializatutako artearen historialaria. Cervantes Institutuarentzat eta Guggenheim Museoarentzat lan egin du, eta BilbaoArterako erakusketak eta “The Wrong – Arte Digitalaren Nazioarteko Bienala” komisariatu ditu. Ikus-entzunezko joera berriei eta Interneteko fenomenologiei buruzko artikuluak eta kritika idazten ditu hainbat hedabidetarako, eta estetika birtualei buruzko irakurketak eman ditu unibertsitate eta jaialdietan.