2018ko ekainaren 28tik irailaren 6era, Jacques Tati zinegile frantsesari eskaintzen dio ziklo bat Art House Zinemak. Jatorrizko bertsioan gaztelaniazko azpitituluekin jarriko da eta komiko zinematografikoaren lana ikusteko bi saio bakoitzeko izango dira. Doako sarrera aretoa bete arte.

PAUSU ALDATUAREN KOMIKOA

Jacques Tatiren zine-ondare osoari atzera begira

Tatiren bizitzak XX. mendeko hiru laurden iraun zuen. 1907ko urrian jaio eta 1982 hil egin zen, azaroaren 4an. Konde errusiar baten seme naturalaren semea zen. Haren aitonak, jenerala izandakoak, Parisen gozatu zuen Frantziako hiriburuak Errusiako imajinarioan beti eragin dituen xarmaz, heriotza heldu arte. Dauzkagun Tatiren biografia ia guztiek nabarmentzen dute bere interes falta ikasketetan, kirolentzat zeukan gaitasun handia eta bere Chaplin-zaletasuna. Ikasle izan zen Erresuma Batuan. Bertan tenisaren munduaren parte izan zen, bere umore-gagetan sartuko zuena. Bere parodiek eta keinu komikoek, hortik gutxira rugby talde baten kide zelarik, ospetsua bilakatu eta bidea erakutsi zioten. Jacques Tati beti berandu heldu omen zen bidera.

Espektakulu munduan hasi zen 30eko hamarkadan, zinema hitz egiten hasita zegoela. Frantzia alemaniarren erasotik defenda­tzera mobilizatua, armada frantsesaren ia oposaketarik gabeko erortzeak desmobilizatu egin zuen Tati berriro eta Parisera bidali. Bertan betirako markatu zuen gertaera jazi zen. Nazi­-okupazioaren Paris hura ez zen toki alaia. Tatik bizi zuen kabareten frisoen artean, bizimodua ateratzen zuen barrea iragartzen beldurraren aurrean. Lido mitiko hartan Hitleren zoramenetik ihesi zegoen dantzari austriar batekin elkartu zen. Alaba bat izan zuten, baina Tatiren beldurrak umorea menperatu zuen eta ez zuen izan neska bere alabatzat ezagutzeko kemena. Bizitza osoan damutu egin zen. Handik gutxira beste emakume batekin ezkondu zen eta bi haur eduki, baina erresistente eta salatarien Paris hura beti lagundu zuen Tati. Beste guztia, hots, zinemaren komikorik garrantzitsuenen mitoa sustatzen duena, jakina da.

1947an, rol txikiak zenbait zinema frantseseko film garrantzi­tsuenetan egin eta gero, benetan berarena izan zen lehen filma filmatu zuen: Jour de fête. Lan horrek atzerapen eta mesfidan­tza ugari sufritu zituen. 1949ko uztailaren 4an estreinatu egin zen. Horren ondoren karrera laburra baina aparta eta ahaztezina etorri zen. Une hartan, haren proiektu ia guztiek eragozpen eta onezpen eza jaso zuten. Ez zen inoiz bide erreza izan. Bere unibertsoa, keinuan eta isiltasunean tematua koloreen eta berrikuntzeen garaietan, pasua aldatuz zihoala zirudien. Denbora galduta. Hala ere, erbesteratze horrek lagundu zuen Tati bere bizitza osoan zehar, unibertsala eta eternala bihurtuz. BilbaoArtek, Jour de fête estreinatu egin zenetik 69 urte pasa direlarik, ibilbide sakon bati ekingo dio, bere film luze eta laburmetrai guztiei begiratuz. Etorkizunari mesfidantzaz begiratzen zion frantziar izukaitzarentzako omenaldia dugu hau.

Juan Zapater

Zine zikloa: Jacques Tati (Ekainaren 28tik irailaren 6ra)

Ekainak 28 / Abuztuak 2, 19:00:

«Jour de fête»

(1949, Z/B, 87 min.)

Pelikula honek komedia-zinemaren istorioa betirako markatu zuen, Tati genero honen erreferentzia bilakatuz.

Saint Sévère izeneko herria jaietan dago. Girlandaz eta banderaz apaindu dituzte kaleak; kafetegiko terraza herri-dantzaldi nagusiarako prestatzen ari da; azokako salerosleek zaldiko-maldikoa, tonbola, zinema ibiltaria eta beste atrakzio dakartzate haien gurdietan…

François, postaria, ferietakoei laguntzeko irrikan dago, baina bere esfortzu erraldoien aurka, barrez lehertzeko hondamendiak sortaraziko ditu.

Uztailak 5 / Abuztuak 9, 19:00:

«Les vacances de Monsieur Hulot»

(1953, Z/B, 89 min.)

Jacques Tatiren komediarik ospetsuena dugu hau, kritika internazionalaren arabera. Zinemagilearen alter-ego Monsieur Hulot da distiraz eta freskotasunez beteriko filme honen protagonista. Atlantikoko kostaldeko balneario batean, udatiarrk hiritik dakartzaten eguneroko ohiturak utzi ezinean daude, hots, Monsieur Hulot bere trase zaharrean heltzen den arte, udako baretasuna apurtuz. Zorionez haurrentzat, Hulotek opor ahaztezinak eskeintzen dizkie hoteleko apopioei.

Uztailak 12 / Abuztuak 16, 19:00:

«Mon oncle»

(1958, Kolorea, 116 min.)

Komediako jenioa da idazle, zuzendari eta protagonista gizarte modernoaren kritika honetan, buru-argitasun eta xarma ikaragarriz kontatua. Arpel jaunandreak etxe nabarmenki moderno batean bizi dira, auzo aseptiko baten barnean. Unibertso harmonikoegi honetan, ez dago lekurik jolas, ustekabe edota umorearentzat, eta Gérard, haien semea, aspertuta dago. Baina halako batean bere osaba, Hulot jauna agertzen da, Arpel andrearen neba, lekuz kanpoko, moldatu gabeko pertsonaia. Bere inguruak ezin du haren fantasia onartu, batez ere, Gérardentzat eredu bihurtzen denean.

Uztailak 19 / Abuztuak 23, 19:00:

«Playtime»

(1967, Kolorea, 124 min.)

Pelikula harrigarriki moderno, ironiko eta magistrala. Estasi bisual hutsa, ikusle liluratu baten arreta mantentzea lortzen duena, behin eta berriro algara eta ezustearen artean dagoena. Turista amerikar talde bat Europan zehar bidaiatzen ari da. Parisera heltzean, jabetzen dira aireportua Romakoa bezalakoxea dela, errepideak Hamburgokoen berberakoak eta kale-argiek New Yorkekoekin antz bitxia daukatela. Hitz batez: tokia ez da aldatzen hiritik hiri. Paris ezagutu ezin, benetako paristarrekin hogeita lau ordu igarotzearkin konformatzen dira. Haien artean, Monsieur Hulot dago.

Uztailak 26 / Abuztuak 30, 19:00:

«Trafic»

(1971, Kolorea, 98 min.)

Hulot jauna agertuko zen azken pelikula, Jacques Tatik sortutako pertsonaia ospetsua, bere filma txalokatuenetan protagonista izan dena. Automobil-munduari buruzko satira handia, barrez lehertzeko moduko pelikula batean bihurtuta, guztiz denborazkanpokoa.

Hulot jaunak karabana experimental bat diseinatu du eta Amsterdamerako bidean doa Frantzia eta Belgikako autobideetatik, bertan bere diseinu berria aurkeztuko du automobil-erakusketa batean. Baina bidaia luzea da eta operazioaren merkataritza-arrakasta arriskuan jarriko duten oztopoz beteta dago, Hulot eta bere karabana erakusketaren irekierara garaiz heltzea eragotziko dutenak.

Abuztuak 1 / Irailak 6, 19:00:

«Parade»

(1974, Kolorea, 90 min.)

Zirku ikuskizun zoro baten bidez, Jacques Tatik bere pantomimak hezurmamituko ditu berriro ere. Stockholm Cirkuseko Loyal jauna bihurtuta, musikarien, malabaristen, magoen eta akrobaten saioen iragateaz arduratuko da. Tatik, horrela, artista gazte berriei pasako die lekukoa, haien bizipenak transmititu ditzaten gustora. Jacques Tatiren azken pelikula honek durundi egiten du zuzeneko ikuskizunentzako omenaldi alai bat bezala, eta artista handi honen lehen hastapenak musical-hall-ean gogorarazten dizkigu.

Abuztuak 8 / Irailak 5, 18:30:

FILMA LABURRAK

(1934-1978, 147 min.)

On demande une brute (1934 Z/B, 25 min.)
Zuzendaria: Charles Barrois Protagonistak: Jacques Tati, Rhum, Hélène Pépée.

Gai dimanche (1935, Z/B, 22 min.)
Zuzendariak: Jacques Berr, Jacques Tati Protagonistak: Rhum, Jacques Tati

Forza Bastia (1978, Kolorea, 28 min.)
Zuzendariak: Jacques Tati, Sophie Tatischeff

Dégustation maison (1976, Kolorea, 14 min.)
Zuzendaria: Sophie Tatischeff

Soigne ton gauche (1936, Z/B, 13 min.)
Zuzendaria: Jacques Tati Protagonistak: Jacques Tati, Max Martel, Louis Robur

Cours du soir (1967, Kolorea, 29 min.)
Zuzendaria: Jacques Tati Protagonistak: Jacques Tati, Alain Fayner, Marc Monjou

L’école des facteurs (1946, Z/B, 16 min.)
Zuzendaria: Jacques Tati Protagonistak: Jacques Tati, Paul Demang